Macit Gökberk

Macit Gökberk 1908’de Selanik’te doğdu. 1932’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nü Platon’un “Theaitetos Diyaloğu” üzerindeki bir çalışmasıyla bitirdi. Aynı yıl bu bölüme asistan oldu ve Hans Reichenbach’ın “Logik” adı altında verdiği dersleri Türkçe’ye aktardı. 1935 yılında doktora çalışmaları için Berlin Üniversitesi’ne gitti. 1940 yılında Prof. Eduard Spranger’in yanında “Hegel ve Auguste Comte’da Toplum Kavramı” adı teziyle doktorasını verdikten sonra Türkiye’ye döndü ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’ndeki görevine devam etti. Aynı bölümde önce doçent, daha sonra da profesörlüğe yükseltildi. 1978 yılında emekliye ayrıldı.

Gökberk’in çalışmaları felsefe tarihi ile dil ve bilgi sorunu olmak üzere iki konuda yoğunlaşmıştır. Felsefe tarihi ile ilgili çalışmalarını topladığı “Felsefe Tarihi” adlı yapıtı bir Türk felsefecisi tarafından kaleme alınmış ilk kapsamlı felsefe tarihidir. Anadolu-Yunan felsefesinden yola çıkarak 18. yüzyıl Aydınlanmasına, özellikle de Kant’a ve Hegel’e uzanan çalışmalarında Hegel’in devlet felsefesi, Kant ve Herder’in tarih anlayışları başlıca odağı oluşturur. Herder’le Kant’ın tarih sorununa getirdikleri çözümü “Kant ile Herder’in Tarih Anlayışları” adlı yapıtında, Hegel’le ilgili çalışmalarını da “Felsefe Arkivi” dergisinde yer alan “Hegel’in Devlet Felsefesi” ve “Hegel Felsefesi-Yaşayan Yönleriyle” adlı yazılarında sergilenmiştir.

Dil konusunun Gökberk’in felsefe anlayışı içinde özel bir yeri vardır. Düşüncenin üretilmesinde başlıca kaynak olan dil, uygarlığın gelişimi ile değişir, kendi kendini yeniler. Gökberk dille ilgili bu düşüncelerini “Değişen Dünya Değişen Dil” adlı yapıtında toplamıştır. Bu arada felsefe dilinin sadeleşmesi, Türkçe felsefe terimlerinin kurulması, kavramların sınıflandırılması yolunda uğraş vermiştir. Dile olan büyük ilgisi ve bu konudaki öncü tutumu ile 1954-60 ve 1969-76 yılları arasında Türk Dil Kurumu Başkanlığı yapmıştır.

Macit Gökberk 1993 yılında İstanbul’da öldü.

• Değişen Dünya Değişen Dil
• Kant ile Herder’in Tarih Anlayışları