Oktay Rifat

Oktay Rifat Şair ve dilci Samih Rifat’la Münevver Hanım’ın oğlu. 10 Haziran 1914’te, babasının vali olarak bulunduğu Trabzon’da doğdu. İlkokulu Ankara’da okudu. Ankara Erkek Lisesi’ni (1934) ve AÜ Hukuk Fakültesi’ni bitirdi (1937). Hukuk doktorası yapmak üzere Maliye Bakanlığı tarafından Paris’e gönderildi; ancak II. Dünya Savaşı’nın patlaması üzerine 1940 yılında doktorasını tamamlayamadan yurda döndü. Askerlik hizmetini yaptıktan sonra bir süre Maliye Bakanlığı’nda ve Basın Yayın Genel Müdürlüğü’nde çalıştı; bir süre de Ankara ve İstanbul’da serbest avukatlık yaptı. İlk eşi Türkân Hanım’ın ölümünden sonra 1945 yılında, Fransızca öğretmeni ve çevirmen Sabiha Omay’la evlendi. Bu evlilikten bir oğlu oldu. 1961 yılında İstanbul’da Devlet Demiryolları I. İşletme Hukuk Müşavirliği bürosunda avukat olarak çalışmaya başladı ve 1973’te bu görevinden emekliye ayrıldı. Yaşamının geri kalanını İstanbul’da ve –yaz aylarında– Ayvalık, Altınova’da geçirdi. 18 Nisan 1988’de İstanbul’da öldü.

Lise yıllarında tanıştığı Orhan Veli Kanık ve Melih Cevdet Anday’la birlikte çıkardıkları “Garip” (1941) adlı kitapla yeni Türk şiirinin kurucuları arasında yer alan Oktay Rifat, 1956 yılında yayımladığı “Perçemli Sokak” adlı kitapla, aynı dönemde ortaya çıkan İkinci Yeni akımına koşut bir çizgi içine girdi; kimi eleştirmenler tarafından da bu akımı başlatan ozanlardan biri sayıldı. Başlangıçta, dönemine göre yeni bir hava içinde güçlü aşk şiirleri, halk deyim ve söyleyişlerinden yararlanan başarılı taşlamalar yazan Oktay Rifat, “Perçemli Sokak”tan sonra her kitabında yeni bir ses ve biçim arayışıyla okurun karşısına çıktı ve ölümünden kısa süre önce yayımladığı “Koca Bir Yaz”a dek her kitabıyla yazın çevrelerinde geniş yankılar uyandıran bir ozan oldu. Şiirlerinin yanısıra yazdığı çok sayıda tiyatro oyunu ve ileri yaşlarında kaleme aldığı üç roman da benzer bir ilgiyle karşılandı.

Ozanın kaleme aldığı çok sayıda oyundan kendi yaptığı bir seçme (“Birtakım İnsanlar”, “Kadınlar Arasında”, “Atlar ve Filler”, “Çil Horoz”, “Yağmur Sıkıntısı”) 1988’de “Toplu Oyunlar” başlığı altında; ölümünden sonra bir araya getirilen yazı ve denemeleri de 1992 yılında “Şiir Konuşması” başlığı altında kitaplaştırılmıştır. Bunların yanısıra Oktay Rifat genç yaşlarından başlayarak, özellikle Fransız yazınından birçok yapıtı –bir bölümünü eşi Sabiha Rifat’la birlikte– dilimize kazandırmış, dönem dönem dergilerde yayımladığı çeviri şiirler de ölümünden sonra oğlu Samih Rifat’ın hazırladığı “Gece Yazı” (1994) adlı kitapta bir araya getirilmiştir. Ozanın kitaplarına almadığı şiirler ise “Bu Dünya Herkese Güzel” (Dışarıda Kalan Şiirler) başlığı altında Mehmet Can Doğan tarafından derlenmiş ve “Bütün Şiirleri” ciltlerine hiçbir zaman eklenmemesi koşuluyla ayrı basımı (2016) yapılmıştır.

• Klara Miliç
• Şiirler - Sappho