M. Ertuğrul Saraçbaşı

Atasözü, deyim ve özdeyiş/vecize sözlükleriyle tanınan yazar Mehmet Ertuğrul Saraçbaşı; 7 Aralık 2016 Çarşamba günü İstanbul’da tedavi gördüğü Kartal Devlet Hastanesinde hayata veda etti. Cenazesi, vasiyeti üzerine Ankara’ya getirilerek 8 Aralık 2016 Perşembe günü Karşıyaka Ahmet Efendi Camisinde kılınan öğle ve cenaze namazlarının ardından Cebeci Asri Mezarlığı’nda baba ve annesinin yanında toprağa verildi. Rahmetlinin sakin, mütevazı bir yaşantısı vardı. Ölümünden ancak 28 Mart 2017 tarihinde İstanbul’a gittiğimizde M. Sabri Koz vasıtasıyla haberdar olduk. Yeğeni Zuhal Erkan’dan aldığımız bilgilerle yazımızı geç de olsa tamamlayabildik. Saraçbaşı, 29 Ekim 1922 tarihinde Ankara’da doğdu. Babası PTT Başveznedarı Şakir Bey, annesi ise Ayşe Hanım’dır. İki kız kardeşi vardır (F. Leman Çakıroğlu, Nihal Arslan). Ankara İsmetpaşa İlkokulu (1933) ve Ankara Erkek Lisesinde (1939) ilk ve ortaöğrenimini tamamladı. O tarihteki adıyla Ankara Siyasal Bilgiler Okulu/Mülkiye İdari Şubeden diploma aldı (1944). Aynı yıl, Maliye Bakanlığında stajyer memur olarak devlet memuriyetine başladı. Ertesi yıl silahaltına çağrıldı. Vatan görevini yedek subay statüsünde yerine getirdi (1945-1947). Askerlik sonrası Maliye Bakanlığındaki görevine döndü. Bir yıl sonra mülki idarecilik mesleğine geçti (1948). Balıkesir Valiliği Maiyet Memurluğu ve Yeniköy Bucak Müdürlüğü görevlerinde stajını tamamlayıp Kaymakamlık Kursuna katıldı. Kaymakam unvanını kazandı (1951).

Sırasıyla Diyadin (1951-1952), Doğubayazıt (1952-1953), Şiran (1953), Bafra (1954) ve Bor’da (1954-1957) kaymakamlık yaptı. 1957 milletvekili seçimlerine girebilmek için mesleğinden istifa etti ancak seçilemedi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinde görev aldı (1958). Odalar Şubesi Müdürlüğüne terfi etti (1962). Bu görevde iken 1972 yılında emekliye ayrıldı. Önce İzmir’e, daha sonra da İstanbul’a yerleşti. Mesleki görevlerinin yanında atasözü, deyim ve özdeyiş/vecize derlemeye yöneldi. Araştırmalarını sözlük ve antolojiler hâlinde yayımladı. 1980 yılında Örnekli ve Açıklamalı Türkçe Deyimler Sözlüğü ile Millî Kültür Vakfının Özel Armağanı’na layık görüldü. Sözlük ve antolojileri ilk yayım tarihlerine göre şöyle sıralanabilir: Dünya Edebiyatından Özdeyişler (1968), Unutulmaz Sözler (1971), Unutulmaz Sözler Antolojisi (1972), Örnekli ve Açıklamalı Türk Atasözleri Sözlüğü (İbrahim Minnetoğlu ile, 1978), Örnekli ve Açıklamalı Türkçe Deyimler Sözlüğü (İbrahim Minnetoğlu ile, 1978), Damıtılmış Sözler (1997), Örnekleriyle Büyük Deyimler Sözlüğü I-II (2010). İngilizce bilmekteydi. Leman ve Nebahat Hanım’la iki evlilik yaptı. İlk evliliğinden iki oğlu (Tahsin, Turgut) ve bir kızı (Oya) dünyaya geldi. İki oğlu vefat etmiştir. Saraçbaşı, atasözü deyim ve özdeyiş/vecize sözlükçülüğünde önemli şahsiyetlerden biriydi. Ömrünü, bu konuya harcamıştı. Ruhu şad olsun!

• Damıtılmış Sözler