Denizli - Tanrıların Kutsadığı Vadi

Bu şehir sadece Pamukkale’den ibaret değil!

İşte YKY’nin Yayımladığı Denizli Kitabı: Denizli - Tanrıların Kutsadığı Vadi…

Filiz ÖzdemDenizli sadece Pamukkale’den (Hierapolis), o en bildik yüzünden ibaret değil. Hierapolis’in adı Antik Dönem metinlerinde Altın Kent olarak geçiyor; oysa barındırdığı kültür değerleriyle Denizli’nün tümü için bu nitelemeyi kullanmak hiç de yersiz kaçmaz. İrili ufaklı olağanüstü arkeolojik yerleşimleriyle, doğal zenginlikleriyle, mimarisiyle, ürettikleriyle altın değerinde bir şehir Denizli.

Bir şehrin özünü oluşturan, geçmişten günümüze taşınan kültür değerlerine odaklı bir tavırla ele alan Denizli – Tanrıların Kutsadığı Vadi yazılı ve görsel bir tür hafıza işlevi görüyor. Bir şehri, “işte o şehir” yapan değerleri toplu olarak gösterirken, turistik güzergâhların dışında kalan ve bir hazine sayılabilecek yerleri de gözler önüne seriyor. Bunlardan en çarpıcı örnekleri çoğu bugün bakımsız haldeki kalem işi ahşap camiler oluşturuyor. Baklan-Boğaziçi kasabasındaki sade düz duvarları ve kiremit kaplı kırma çatısıyla dıştan alelade bir konutu andıran, içindeyse hiç beklenmedik, olağanüstü bir süsleme sanatının saklı olduğu Eski Cami gibi… Kızılcabölük, Hanönü Camii gibi benzeri başka camiler de var. Herakleia Hieron antik kentindeki kabartmalar da kitabın sürprizi sayılabilir.
Antik Dönem’den itibaren kutsal sayılan bir vadide yer alan Denizli şehrisinin monografisine değerli bilim insanları ve araştırmacılar katkıda bulundu. Şehri kültür tarihi açısından katman katman aralayan yazılar hazırladılar. Eşref Abay, Tarih Öncesi Çağlarda Denizli Bölgesi ve Beycesultan Kazıları; Şaban Kök, Denizli Yöresinde “Kybele Kültü”nün İzleri; Francesco d’Andria, Phrygia Hierapolis’i – Pamukkale; Celal Şimşek Tarihin İçinden Laodikeia’dan Ladik’e Denizli; Hasan Hüseyin Baysal, Denizli’deki Diğer Antik Kentler; Kadir Pektaş, Denizli ve Çevresindeki Türk Dönemi Eserleri; Necati İnceoğlu, Denizli’de Sivil Mimari; Melih Duygulu; Denizli’nin Müzik Kültürü; Mustafa Arslan, Geçmişten Günümüze Denizli Folkloru; Cengiz Bektaş, Denizli’nin Horozu; Serhan Oksay, Tanrıların Kutsadığı Vadi; Kenan Mortan-Osman S. Arolat, Tarihî Kökleriyle Denizli Ekonomisi yazılarını kaleme aldılar.
Denizli’ye de uğrayan ünlü seyyah Evliyâ Çelebi’den şehrin 17. yüzyıldaki suretini; 1890’larda şehri coğrafi, etnik, sosyal ve kültürel boyutuyla kayıt altına alan Vital Cuinet’den Denizli Sancağı’nın dönem suretini okuyacağız.  
Doğa tutkunu Serhan Oksay, sadece yazmadı; uçurum kenarlarından tırmandı, dağlarına çıktı, su kenarlarında gezdi, mağaralara girdi ve en yükseğinden en derinine şehre sızarak doğa fotoğraflarını da çekti. Hatta isim babalığı yaptığı Honaz Şarlağı’nın muhtemelen ilk kez fotoğrafı yayımlanıyor.

YKY’den çıkan şehir monografisi dizisinin on dokuzuncusu olan bu kapsamlı Denizli kitabını Filiz Özdem hazırladı. Denizli’nin harikaları sadece doğasıyla sınırlı değil. Kurtarılmayı bekleyen şahane evleri, kalem işi boyalı büyüleyici ahşap camileri, antik kentlerinin muhteşem kalıntılarıyla, niçin Tanrıların kutsadığı vadi olduğuna, Ali Konyalı ve Tarkan Kutlu ayna tutup şehrin muhteşem yüzünü yansıttlar.