Wittgenstein’ın Maşası

25 Ekim 1946, Cuma gününün akşamı Cambridge Ahlak Bilimi Kulübü mutat toplantılarından birini yapıyordu –üniversitedeki filozoflar ve felsefe öğrencileri haftada bir toplanıp tartışırlardı. Üyeler her zamanki gibi saat 8.30’da King’s College’daki Gibbs Binası’nın bir odasında toplanmışlardı –H katındaki 3 numaralı odada.

O akşam konuk konuşmacı, kulağa zararsız gelen ‘Felsefi Sorunlar Var mıdır?’ başlıklı bildirisini sunmak üzere Londra’dan gelen Dr. Karl Popper’di. Dinleyicileri arasında, pek çoklarının devrin en parlak filozofu olarak gördüğü, kulüp başkanı Profesör Ludwig Wittgenstein da vardı. Ayrıca yirmi otuz yıldır filozofluğu ve radikal eylemleriyle nam salmış Bertrand Russell da toplantıda mevcuttu.

Popper kısa süre önce London School of Economics’de (LSE) Mantık ve Bilimsel Yöntem dalında doçentliğe tayin edilmişti. Avusturya Yahudisi bir aileden geliyordu; savaş yıllarını Yeni Zelanda’da konferanslar vererek geçirmiş, Britanya’ya yeni gelmişti. Nazilerin Avusturya’ya girdiği gün yazmaya başladığı ve savaş sona ermeye yüz tuttuğunda bitirdiği, totalitarizmi amansızca yerin dibine batıran “Açık Toplum ve Düşmanları” İngiltere’de yeni yayımlanmıştı. Bu kitap sayesinde kısa sürede seçkin bir hayran grubu edindi –aralarında Bertrand Russell da vardı.

Bu üç büyük filozof –Russell, Wittgenstein ve Popper– sadece o gün bir araya geldiler. Ama o gün neler olduğuna dair fikirler bugün bile muhteliftir. Açık olan bir şey varsa, o da Popper ve Wittgenstein’ın felsefenin temel doğası –gerçekten felsefi sorunlar mı var (Popper) yoksa bunlar sadece bilmeceler mi (Wittgenstein)– konusunda hararetli bir tartışmaya girdiğidir. Bu tartışma anında efsane malzemesi yapıldı. İlk dedikodulara bakılırsa Popper ve Wittgenstein, birbirlerine karşı üstünlük elde etmek için korlaşmış maşalarla kapışmışlardı. Popper’in de daha sonra anımsadığı gibi, “Olaydan şaşırtıcı ölçüde kısa bir zaman sonra Yeni Zelanda’dan gelen bir mektupta, Wittgenstein’la benim maşalarla birbirimize saldırdığımızın doğru olup olmadığı soruluyordu.”