Türkiye İktisat Tarihi

Osmanlı ekonomik tarihi üzerinde hayli yıldan beri özel olarak çalışmaktaydım. Bu konu üzerinde az buçuk değeri olabilecek bir yapıt meydana getirmek için çok yıl çalışmak, bilinmeyen, işlenmemiş, üzerinde çalışılmamış daha pek çok şey öğrenmek gerektiğini çok iyi biliyorum. Bu alanda çalışan bir kimsenin karşılaştığı en büyük güçlük, genellemelerin dayandırılması gereken verilerin yetersizliği, hatta çok kere yokluğudur. Şimdiye kadarki Osmanlı tarihçileri bu işi yapmamışlar. Ancak şimdi, özellikle Ömer Lütfi Barkan, Halil İnalcık ve Mustafa Akdağ gibi araştırıcılar bu işe başlamış bulunuyorlar. Öyleyken bu çığırda geleceklerin yapacağı daha çok şey var.
Bu güçlüğün yanında bir güçlük daha var: Araştırıcıların bize geçmişte sağlamadığı, ya da şimdi sağlanmaya başlamış olan verileri bir tarih oluşumu görüşü içinde teorileştirme zorunluğunun yarattığı güçlük. Son zamanlarda bu işin kolayını bulanlar oldu: Bunlar çok daha iyi bilinen Batı Avrupa ekonomik tarihinden çıkarılan görüşleri model olarak alıp bizimkini de ona “yakıştırmak” yolunu tuttular. Çok yanlış bir yol. Kimileri de bunu yapmayayım derken Muhayyelât-ı Aziz Efendi cinsinden yorumlamalar yapma yolunu tuttu. Bu, yalnız yanlış değil, fazla olarak kötü bir yol. Bu yargının ağırlığı yüzünden son yıllar içinde çıkan kitapların adlarını vermeyi münasip bulmuyorum.

Bu yapıtta okuyacaklarınız, ayrıntılı tarihin ancak “suyunun suyu” olabilecektir. Üstelik, bu aşamada kim bilir ne hatalar işlenmiş olacak! Zamanla yanlışları düzeltmek, doğru yolu bulmak hepimizin ödevi olmalıdır. Ben bu yazdıklarımı çekinerek yayımlıyorum. Ancak başkalarına olumlu faydası olmasa bile onları daha doğruyu aramaya götüren bir etki yapabilirlerse bir başarı sayılabilir.