İnsanlar İçinde Bir İnsan - Sait Faik Hikâye Armağan Antolojisi (1955-2007)

Sunu

Ben, sandallar içinde bir sandal,  denizler içinde bir deniz,
 insanlar içinde bir  insan...
  (Sait Faik Abasıyanık,  “Kalinikhta”
 

Modern öykücülüğümüzün öncülerinden Sait Faik, öykülerinden  birinde, “Bir ırmak akıyor kulağımın dibinden” diyordu. Öykülerini bir ırmağın  akışı gibi yazdı: Hep hayatın içinde, neredeyse kendiliğinden, benzersiz.
Onun adına konan Sait Faik Hikâye Armağanı ülkemizdeki en köklü  edebiyat ödülü. Yarım yüzyılı aşkın tarihi, Armağanı kazanan öykü kitaplarının  edebi değeri, seçici kurulların oluşumunda gösterilen özen ve süreklilik  açısından Sait Faik’e, öykücülüğümüze yaraşır bir ödül.

Sait Faik hayata 1954’te veda etti. Hikâye Armağanı, onun  ölümünden hemen sonra, annesi Makbule Abasıyanık’ın girişimiyle kuruldu. Sait Faik, annesinden, aile malvarlığının Darüşşafaka Cemiyeti’ne verilmesini istemişti.  Makbule Hanım, oğlunun bu arzusunu yerine getirirken kitaplarının telif  gelirini de Darüşşafaka Cemiyeti’ne bıraktı. Her yıl, Sait Faik’in ölüm  yıldönümü olan 11 Mayıs’ta verilmek üzere bir hikâye armağanı düzenlenmesini,  vasiyetine koşul olarak koymuştu. Vasiyet yasal olarak yürürlüğe girinceye  kadar düzenleme görevini Sait Faik’in yayıncısı ve dostu, Varlık Yayınları’nın  sahibi Yaşar Nabi Nayır’ın üstlenmesini istedi.
İlki 1955’te verilen Sait Faik Hikâye Armağanı beş yıl aksamadan  yürütüldü. 196063 yılları arasında kesintiye uğradı, 1964’te Darüşşafaka  Cemiyeti tarafından yeniden başlatıldı ve düzenli olarak sürdü. Yalnız 1981,  1982 ve 1993 yıllarında, adaylar arasında seçici kurul oylarının yarıdan bir  fazlasını alan kitap olmadığı için, verilemedi. Bazı yıllarda ise Armağana iki  kitap birden değer görüldü ve ödül tutarı iki yazar arasında bölüştürüldü. Sait  Faik Hikâye Armağanı 2003’ten bu yana Darüşşafaka Cemiyeti ile Yapı Kredi  Yayınları’nın işbirliğiyle sürüyor.

İnsanlar İçinde Bir İnsan, ülkemizde bir edebiyat  ödülü bağlamında hazırlanan ilk antoloji. 1955’ten 2007’ye, Sait Faik Hikâye  Armağanı’nı kazanan 54 kitaptan birer öykünün yer aldığı antoloji, Armağanın  yukarıda kısaca aktarılan tarihçesine göre düzenlendi.
Antolojiye giren öyküler doğal olarak hazırlayan kişinin seçimini  değil, Armağanın 53 yıllık tarihi boyunca jürilerde görev almış değerli  edebiyatçıların seçimini koyuyor ortaya. Yazar ve kitap adları önceden belli  bir antolojide hazırlayıcıya düşen görev, Armağanlı kitaplardan birer öykü  seçmekti. Bu durumda, yazar kitabına hangi öyküsünün adını vermişse antolojiye  genellikle o öykü alındı. O kitaplar, Sait Faik Hikâye Armağanı kütüğüne o  adlarla yazılmış, belleklerde o adlarla iz bırakmışlardı çünkü. Ancak kitabın  içinde kapaktakiyle aynı başlığı taşıyan öykü yoksa ya da yazar, yazarın vârisi  –çeşitli gerekçeler göstererek– kitaba adını veren öykünün alınmasına onay  vermemişse başka bir öykü seçildi.
Öyküler biraraya getirilirken azımsanamayacak bir bölümünün  yazıldıkları dönemin yazım kurallarını ve söyleyiş özelliklerini yansıttığı  görüldüğünden, günümüz yazım kurallarına göre aralarında birlik sağlama endişesi  olabildiğince geri planda tutuldu.

Bugünden geriye dönüp bakıldığında görülür  ki, Sait Faik Hikâye Armağanı’nı kazanmış yazarların çoğu, öykücülüğümüze  yaptıkları katkıların yanı sıra, başka dallardaki yapıtlarıyla da çağdaş Türk  edebiyatının köşetaşı niteliğindeki isimlerdir. O nedenle, yazarların  biyografilerine, bütün yapıtlarına değil, yalnız öykü kitaplarına ve  öyküleriyle aldıkları ödüllere yer verildi.

Ödüllerin saygınlığını sağlayan temel bileşenlerden biri de seçici  kurulların yapısıdır kuşkusuz. Bu antoloji, bir yanıyla Sait Faik Hikâye Armağanı’nın  tarihçesi sayılacağından, 1955’ten bugüne seçici kurullarda görev alanlara da  bir sayfa ayrıldı.

Yüz yılı aşan bir geçmişi, köklü bir geleneği olan öykücülüğümüz,  başlangıcından bugüne yatağını giderek derinleştiren ve genişleten bir ırmak  olarak akıp geliyor. Sait Faik Hikâye Armağanı, bu serüvenin son yarım  yüzyıllık sürecini elbette bütün verimiyle kapsamıyor, ama çok önemli bir  bölümünü koyuyor ortaya.
İnsanlar İçinde Bir İnsan, yıldan yıla eklenecek  yeni öykülerle daha da zenginleşecek, kaynak niteliğini hiç yitirmeyecektir.

Nursel Duruel