Yunus Emre

Yunus'un Yaşamı

Yunus Emre'nin yaşamı üzerine bilgi çok azdır. 1950'ye kadar doğum ölüm yılları bile kesinlikle bilinmiyordu. Eski kaynaklarda, Yunus'un yaşadığı yıllar için birbirini tutmaz tarihler verilir. On dördüncü yüzyılın ortalarında ya da sonlarında yaşadığını söyleyenlerin yanı sıra, 1439'a kadar yaşadığını ileri sürenler de vardır. Ama doğrudan doğruya şairin şiirleri üzerinde çalışan uzmanlar, bu tarihlerin yanlış olduğunu belgelerle kanıtlıyorlar. Örnekse, Yunus Emre'nin olgunluk dönemi şiirlerinden olan Risâlet-ün Nushiyye adlı mesnevisinin 1307'de yazıldığı yapıttaki bir dizeden anlaşılıyor. Başka şiirlerinde de, 1273'te ölen Mevlânâ Celâleddin'i gördüğünü, onun "saz ile işret" (musiki ile içki) toplantılarında bulunduğunu belirttiği için, Yunus'un on üçüncü yüzyılın ikinci yarısıyla on dördüncü yüzyılın başlarında yaşadığı kesinlikle ortaya çıkıyor. Ayrıca, şiirlerinde daha önceki sofileri (Tasavvuf ulularını) sık sık andığı halde, on üçüncü yüzyıldan sonraki sofilerden hiç söz etmemesi de bu görüşü desteklemekte. Uzmanlar bu gibi bilgilere dayanarak Yunus'un 1320 ile 1334 yılları arasında ölmüş olduğunu söylüyorlar. 1950 yılında ise Bayezit Kitaplığı'ndaki on altıncı yüzyıldan kalma bir "mecmua"da (derlemede) şöyle bir kayıt bulundu: "Vefat-ı Yunus Emre sene 720 – müddet-i ömür 82". Verilen ölüm tarihi hicri 720. Bundan 82 çıkarırsak, doğum tarihi olarak hicri 638'i buluruz. Demek ki Yunus Emre hicri 638 ile 720 yılları arasında 82 yıl yaşamış. Bugün kullandığımız miladi tarihe çevirince iki yıllık bir oynama oluyor. Hicri 638, miladi 1240'tır; 720 ise, 1320. Kısacası, Yunus Emre miladi 1240-1320 yılları arasında 80 yıl yaşamış. Uzmanların çoğu Bayezit Kitaplığı'ndaki bu belgeyi benimsiyorlar, çünkü verilen tarihler onların şiirler üzerinde çalışırken tahmin ettiklerine uyuyor. 1240'ta doğduysa, 1273'te Mevlânâ öldüğü zaman Yunus 33 yaşındadır, toplantılarında bulunabilir; olgunluk dönemi şiirlerinden Risâlet'ün Nushiyye'yi yazdığında, 1307'de 67 yaşındadır, bu da uygun. 1320'de öldüyse, on üçüncü yüzyıldan sonraki sofilerden söz edemez. 80 yıl yaşamış, şiirlerinden de böyle uzun bir ömür sürdüğü anlaşılıyor. Bütün bu denk düşmelere karşın, Bayezit Kitaplığı'ndaki bu belgeye de şüpheyle bakan, başka belgelere dayanarak, Yunus Emre'nin 1320'den daha sonra öldüğünü, on dördüncü yüzyılın ortalarına kadar yaşadığını ileri süren uzmanlar gene de var. Üstelik bunlar Yunus Emre'nin yaşamı üzerine yeni, değişik, tartışmalara yol açan bilgiler de veriyorlar. Uzmanlar arasındaki görüş ayrılıklarının ötesinde, kesin olan şudur: Yunus Emre on üçüncü yüzyılın ikinci yarısı ile on dördüncü yüzyılın birinci yarısında Anadolu'da yaşadı.