Turquerie - 18. Yüzyılda Avrupa’da Türk Modası

Bu kitap günümüzde güzel sanatların ve dekoratif sanatların popüler ve koleksiyona elverişli bir alanına dönüşmüş bulunan "Turquerie"nin, yani 18. yüzyılda Avrupa’da Türk modasının kilit unsurlarını saptamak üzere, çok sayıda dağınık kaynağın tarandığı titiz bir araştırmanın ürünü olan ilk örnektir.

Avrupa’daki köklü Türk korkusu 17. yüzyılın sonunda yavaş yavaş yerini hayranlığa bıraktı. Seyyahların Osmanlı topraklarına ilişkin anlatımları, "Bin Bir Gece Masalları" gibi eserlerden yapılan çeviriler ve Osmanlı sefirleri ile maiyetlerinin ihtişamlı görüntüsü, bu dünya hakkında Avrupa’nın yönetici elit tabakasınca yaratılan hayali bir kavrayışa ilham veren katalizörler arasındaydı. [Bu hülyaancak Fransız Devrimi’nin gelip çatmasıyla darmadağın olacaktı.]  Sarıklı tipler tablolarda, seramik figürlerinde ve sahnelerde yer aldı; şatafatlı özel Türk odaları oluşturuldu; hilâller, palmiyeler ve develer duvar panolarına, mobilyalara ve enfiye kutularına konu oldu.

Sanat tarihçi Haydn Williams bu kitapta 18. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan Türk modasının farklı yerlerde değişik tepkileri harekete geçiren bir tema olduğunu gösteriyor. En yoğun ve kalıcı ifadesini Fransa’da bulsa da, erişim alanı Kew bahçelerindeki süs camilerinden Dresden’de 1719’da bir kraliyet düğünü için Elbe boyunca dikilmiş Türk çadırlarına, Polonya kralı II. August için fildişinden yapılmış bir yeniçeri heykelciğinden Roma’da 1748’de karnavalı kutlayan bir alayın giydiği kostümlere kadar uzanan geniş bir temaydı bu. Konu 1453’te İstanbul’un fethinin ardından Avrupa ile Osmanlılar arasındaki ilk temaslarla başlayan, 18. yüzyılda Türk modasının müthiş zenginleşmesiyle süren ve Oryantalizm gibi başka yorumların kökleştiği 19. yüzyılda noktalanan bir kronolojik çerçevede tematik yaklaşımla irdeleniyor. Resim, mimari, iç mekân ve tiyatroyu da kapsamak üzere belirli kategorilere odaklanan "Turquerie" bu tuhaf Avrupa fantezisinin ilginç bir dökümünü sunuyor.