Müzik Yazıları - Bir Seçki

Müziğin Toplumsal Durumu Üzerine

I. Taslak, Üretim

Bugün müzik, işitildiği her yerde, günümüz toplumunu boydan boya kateden çelişki ve kopuşları gayet net hatlarla belirtir ve bir yandan da müziğin döküntü ve enkazından fazlasını kabul edebilecek durumda olmayan toplumun bizzat, bütün kopuşlarıyla birlikte ürettiği çok derin bir kopuşla ondan ayrı düşer. Müziğin toplumsal süreçte üstlendiği rol tamamen bir meta rolüdür; değeri, piyasadaki değeridir. Artık dolaysız bir gereksinime ve kullanıma hizmet etmez, diğer bütün mallarla birlikte, soyut birimler üzerinden mübadele zorlamasına itaat eder ve kendini, kullanım değeriyle birlikte –bugün bir kullanım değeri artık nerede bulunabilirse– mübadele zorlamasına tabi kılar. 19. yüzyılda hâlâ hoş görülen, kapitalizm öncesine özgü “müzik yapma” adaları sel altında kalmıştır; kudretli tekellerin elinde bulunan ve kapitalist propaganda aygıtının bütününe sınırsız erişimi olan radyo ve sesli film tekniği, müzik alıştırmasının en içteki hücresine, evde müzik yapma pratiğine de el koymuştur; evde müzik yapma imkânı henüz 19. yüzyılda, burjuva özel hayatının tamamı gibi, özel kapitalist üretimin ön cephesini boydan boya kapladığı toplumsal gövdenin sadece arka cephesini oluşturuyordu. Kapitalist gelişim diyalektiği bu son dolaysızlığı da –daimi bozulma tehdidi altındaki bireysel üretimle toplumsal anlayış arasındaki dengenin nihayetinde Tristan’dan itibaren bozulduğu, yanıltıcı bir dolaysızlıktı bu da– bütünüyle hükümsüz kılmıştır. Kapitalist süreç müzik üretimi ve tüketimini tamamıyla içine çekince, müzikle insanlar arasındaki yabancılaşma da tamamına ermiştir.

• Adorno'yla buluşma
• Felsefi müzik yazıları

• Müzik Yazıları - Bir Seçki