Sürrealizm'den Kalan İzler

Sürrealizm’den kalan izler dosyası yanı sıra fragMENtaTION 14: Rinko Kawauchi’nin projesi Murat Germen ile söyleşi, Sanatçı İnisiyatifleri Torun, 5533“Komşular” sergisi ve dahası bu sayıda...

Derginin editörü Mine Haydaroğlu ile bu ve bir önceki sayıdaki “Sürrealizm” dosyasının eş- editörü Necmi Sönmez şunları yazdılar:
Mine Haydaroğlu: “Sürrealizm’in sanat tarihindeki yeri tartışılmaz. Ardında bıraktığı izler, sanatın dışında -sanatçı olsun olmasın- kişisel hayatlarla teması ve ilişkileri çok çeşitli. Geçen sayıda ‘Dünden Bugüne Sürrealizm’ başlığıyla hazırladığımız dosyanın bu ikinci ve son bölümünde  gerçeküstücü serüvenin bazı yollarını takip ettik.”
Necmi sönmez: “Gerçeküstücü Manifesto’nun 90. yayınlanış yılı nedeniyle hazırlanan Sürrealizm dosyasının ikinci bölümü, birbiri ardına gelişen sürprizlerle şekillendi. Hazırlıklarımız sırasında farkına vardık ki, kitaplığımızda, belleğimizde tahmin edemeyeceğimiz kadar gerçeküstücü yaratıcılara ait izler var. Bunların hangisini, nasıl takip edebilirdik? Giorgio de Chirico’yu büyüteç altına almamızın nedeni, onun Scuola Metafisica akımını şekillendirdiği erken dönem çalışmalarında yakaladığı olağanüstü anlatım gücüydü. Yaşamını Atina’da sürdüren dostumuz Paolo Colombo sayesinde De Chirico’nun pek bilinmeyen ressam kardeşi Alberto Savinio’ya yakınlaşmamız mümkün oldu. Aynı yolda ama farklı isimler ve kimliklerle sanat mücadelesini sürdüren iki kardeşin serüveni, tahmin etmediğimiz şekilde ikinci dosyanın omurgasına oturdu. Roma, Atina ve İstanbul kentleri etrafında iz sürerken Nazan İpşiroğlu’nun da De Chirico’nun ünlü İspanyol merdivenleri kenarındaki atölyesini ziyaret ettiğini hatırladık. Bu sayede De Chirico’nun Türkiye’de tek özgün resmi belirdi ufkumuzda. Rotamız İstanbul’a yöneldiğinde ise, ister istemez, çoğu kez, başlı başına bir akım olarak da değerlendirilen A dergisi’ni hatırladık. Gerçeküstücü metinlerin ilk kez Türkçe çevirilerinin yayımlandığı bu dergi, kısa süren yayın yaşamına rağmen, önemli bir bellek oluşturmayı başarmıştı. Rafet Arslan’a ait bir kolajla başladığımız ilk dosyamızın ardından ikinci dosyamızı da yine Arslan’a ait bir kolajla bitirmemiz, bir tür parantez açma ve kapama olarak değerlendirilmeli. Başka zamanlarda, başka açılardan Gerçeküstücülüğün tartışılacağına inanıyoruz.” 
“Sürrealizm’den kalan izler” dosyasında neler var?
Paolo Colombo “Nivasio Dolcemare’la beraber Atina’da Bir Yürüyüş” adlı metninde hayal, ahlak, uygarlık ve başka akla düşenleri incelikle işleyerek, De Chirico’nun tablolarındaki hissiyatın ve imgelerin kardeşi Alberto Savinio’nun yazılarıyla nasıl birleştirilebileceğini gösterdi. Murat Germen, Necmi Sönmez ile konuşmasında Sürrealizm ve fotoğraf izleğini katmanlarla anlattı. Ergin Ertem 60 yıl öncesine dair ipuçları vererek, A dergisi sayfalarını okumayı okurlara bıraktı. Nazan İpşiroğlu 1947’den bugüne bir tanıklığı taşıdı. Süreyya Su 100 yıl öncesinde Sürrealizm’den bir kopuşu hatırlattı.

Ayrıca bu sayıda:
fragMENtaTION 14:  Rinko Kawauchi’den "Üç Kızkardeş”.
Sanat Dünyamız’ın süregelen fragMENtaTION dizisinin 14. sanatçısı Rinko Kawauchi “Three Sisters” / “Üç Kızkardeş” adlı çalışmasında evrensel bir konuyu şiirsel bir estetikle ve fotoğraf kullanarak işledi.
Necmi Sönmez’in yazısından bir alıntı: “Bir tür bakımevi olduğu daha ilk bakışta anlaşılan mekânın soğukluğuna rağmen, aynı odada olan aile bireyleri kendilerini birleştiren bağları, vücut dillerine, mimiklerine yerleştirmişlerdir. Kawauchi, adeta bir filmin karelerini andıran çalışmasında, doğa fotoğraflarını da kullanarak farklı bir anlatım ritmi oluşturur. Yerlerde sürünen çiçek yapraklarının biten bir yaşamın metaforu olduklarını anlamak zor değildir. Pembe renkli çiçek yaprakları artık dallarından kopmuş, sonsuzluk yolculuğuna adım atmışlardır. Bu yalın, tüm detaylardan arındırılmış ifade, insanoğlunun doğumla ölüm arasındaki döngüde verdiği mücadelenin evrensel ışıltısını taşımaktadır. Doğanın sürekliliğini görselleştirirken alabildiğince yalın, etkileyici imgeler üreten Rinko Kawauchi, trajediye yüz vermeden, gerçekleri kabul eden ‘hayat örgüsünün’ de altını çizer, tıpkı eski bir Türk dervişinin ‘bu da geçer ya hu’ deyişi gibi.”

Ankara’da bir paylaşım alanı: Torun
Ankara, Küçükesat’ta, kendi deyişleriyle “kendisini varedecek sanatçı ve izleyiciye sürekli bir çağrı” olan sanatçı inisiyatifi Torun’u Şener Soysal kaleme aldı.

Burak Delier üzerine Süreyya Evren’in yazısı: “Gizli senaryoların şarkıları”
Süreyyya Evren, Burak Delier’in Londra’da Iniva (Institute of International Visual Arts)’ın  Rivington Place’teki mekânında 26  Mart-17 Mayıs 2014 tarihleri arasında yer alan “Freedom has no script” başlıklı sergisi hakkında yazdı.

Sahneleme ve sergilemeyi araştıran bir sergi: “Trocadero”
İstiklâl caddesi’nde Mısır Apartmanı’ndaki Nesrin Esirtgen Collection’da 23 Ocak-29 Mart 2014 arasında Nazlı Gürlek’in misafir küratörlüğünde açılan “Trocadero” başlıklı sergiyi Kevser Güler değerlendirdi.

İstanbul Modern’de “Komşular” sergisi üzerine
İstanbul Modern’de 9 Ocak’ta açılan ve 17 ülkeden 35 sanatçı ve sanatçı grubunun yapıtlarına yer veren  “Komşular - Türkiye ve çevresinden güncel anlatılar” başlıklı sergiyi Süreyyya Evren “Büyük mahalle dedikoduları” başlıklı yazısıyla kaleme aldı.

Bir sanatçı inisiyatifi: 5533
Merve Ünsal,  5533 adlı sanatçı inisiyatifinde yakın zamanda deneyimlenenleri anlatırken, bağımsız sanat oluşumlarının bünyesi, duygusu, olasılıkları ve üretimi üzerine düşünmeye çağırdı.

Beethoven ustası Artur Schnabel’in İstanbul resitalleri
Müzisyen Strausslar ve Osmanlı Hanedanı başlıklı çalışması 2012 yılında YKY’den yayımlanan Ömer Eğecioğlu’nun bu seferki araştırma konusu Artur Schnabel.

Füsun Onur ile söyleşi
Füsun Onur’un ARTER’de açılan “Aynadan İçeri” başlıklı sergisi vesilesiyle İz Öztat sanatçıyla bir söyleşi yaptı.

Stephane Ackermann ile söyleşi
Eylül ayında ikincisi gerçekleştirilecek olan ArtInternational fuarının sanat yönetmeni Stephane Ackermann ile yapılan söyleşi, fuar kadar sanat sahnesine dair yorumlar içeriyor.

EDİTÖRDEN

• Sürrealizm'den Kalan İzler - Mine Haydaroğlu
  GERÇEKÜSTÜCÜ MANİFESTO’NUN 90. YAYIMLANIŞ YILI NEDENİYLE HAZIRLANAN SÜRREALİZM DOSYASININ İKİNCİ BÖLÜMÜ, BİRBİRİ ARDINA GELİŞEN SÜRPRİZLERLE ŞEKİLLENDİ. HAZIRLIKLARIMIZ SIRASINDA FARKINA VARDIK Kİ, KİTAPLIĞIMIZDA, BELLEĞİMİZDE TAHMİN EDEMEYECEĞİMİZ KADAR GERÇEKÜSTÜCÜLÜK YARATICILARA AİT İZLER VAR.
  BUNLARIN HANGİSİNİ, NASIL TAKİP EDEBİLİRDİK? GIORGIO DE CHIRICO’YU BÜYÜTEÇ ALTINA ALMAMIZ, ONUN SCUOLA METAFISICA AKIMINI ŞEKİLLENDİRDİĞİ ERKEN DÖNEM ÇALIŞMALARINDA YAKALADIĞI OLAĞANÜSTÜ ANLATIM GÜCÜYDÜ. ONUN RESİMLERİNİ YAYIMLAMA İZNİNİ MOMA’DAN KOPARAMADIK, AMA BU ZORLU SÜREÇ BİZİ ONUN HAYAT HİKÂYESİNE YAKINLAŞTIRDI. YAŞAMINI ATİNA’DA SÜRDÜREN DOSTUMUZ PAOLO COLOMBO SAYESİNDE DE CHIRICO’NUN PEK BİLİNMEYEN RESSAM KARDEŞİ ALBERTO SAVINIO’YA YAKINLAŞMAMIZ MÜMKÜN OLDU. AYNI YOLDA AMA FARKLI İSİMLER VE KİMLİKLERLE SANAT MÜCADELESİNİ SÜRDÜREN İKİ KARDEŞİN SERÜVENİ, TAHMİN ETMEDİĞİMİZ ŞEKİLDE İKİNCİ DOSYANIN OMURGASINA OTURDU. ROMA, ATİNA VE İSTANBUL KENTLERİ ETRAFINDA İZ SÜRERKEN NAZAN İPŞİROĞLU’NUN DA DE CHIRICO’NUN ÜNLÜ İSPANYOL MERDİVENLERİ KENARINDAKI ATÖLYESİNİ ZİYARET ETTİĞİNİ HATIRLADIK. BU SAYEDE DE CHIRICO’NUN TÜRKİYE’DE TEK ÖZGÜN RESMİ BELİRDİ UFKUMUZDA. ROTAMIZ İSTANBUL’A YÖNELDiĞİNDE İSE, İSTER İSTEMEZ, ÇOĞU KEZ, BAŞLI BAŞINA BİR AKIM OLARAK DA DEĞERLENDİRİLEN “A DERGİSİ”Nİ HATIRLADIK. GERÇEKÜSTÜCÜ METİNLERİN İLK KEZ TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNİN YAYIMLANDIĞI BU DERGİ, KISA SÜREN YAYIN YAŞAMINA RAĞMEN, ÖNEMLİ BİR BELLEK OLUŞTURMAYI BAŞARMIŞTI. DERGİNİN DESTEKÇİLERİ ARASINDA YER ALAN ERGİN ERTEM’LE YAPILAN KONUŞMA, BİR ŞEKİLDE GERÇEKÜSTÜCÜ AKIMIN TÜRKİYE’DEKİ İZ DÜŞÜMÜNE AYNA TUTUYOR. RAFET ARSLAN’A AİT BIR KOLAJLA BAŞLADIĞIMIZ İLK DOSYAMIZIN ARDINDAN İKİNCİ DOSYAMIZI DA YİNE ARSLAN’A AİT BIR KOLAJLA BİTİRMEMİZ, BİR TÜR PARANTEZ AÇMA VE KAPAMA OLARAK DEĞERLENDİRİLMELİ . BAŞKA ZAMANLARDA, BAŞKA AÇILARDAN GERÇEKÜSTÜCÜLÜĞÜN TARTIŞILACAĞINA İNANIYORUZ.

Roma, Atina, İstanbul Güzergâhından Gerçeküstü Tecrübeler - Necmi Sönmez
Nivasio Dolcemare’la beraber Atina’da Bir Yürüyüş - Paolo Colombo
Ergin Ertem ile Söyleşi - Burak Fidan
Rüyalar Âlemine Açılan Kapı: Giorgio de Chirico - Erzen Erez
De Chirico ile nasıl tanıştım? - Nazan İpşiroğlu
Murat Germen’le Gerçeküstücü Fotoğraf Estetiği Üzerine Bir Konuşma - Necmi Sönmez
Yüz Yıl Sonra Ready Made ve Duchamp - Süreyya Su
fragMENtaTION 14 / Three Sisters - Rinko Kawauchi
Büyük Mahalle Dedikoduları - Süreyyya Evren
Beethoven Ustası Artur Schnabel’in İstanbul Resitalleri - Ömer Eğecioğlu
Ankara’da Bir Paylaşım Alanı: Torun - Şener Soysal
Füsun Onur ile Söyleşi - İz Öztat
Sahneleme ve Sergilemeyi Araştıran Bir Sergi: “Trocadero” - Kevser Güler
ArtInternational Sanat Yönetmeni Stephane Ackermann ile Söyleşi - Mine Haydaroğlu
Gizli Senaryoların Şarkıları - Süreyyya Evren
5533’teki Meşguliyetlerden Sonra - Merve Ünsal

Abone olmak için idealdergi@idealkultur.com adresine mail atabilir ya da 05559811838 - 02125288541 numaralı telefonları arayabilirsiniz.