Bir Kafka-Walser karşılaştırması

Edebiyat dünyamızın sıkıntılarından biri de yitirdiğimiz yazarların kitapları, belgeleri ve eşyalarını saklayıp koruyacak kurumların eksikliğidir. Hiç kuşku yok ki yazar varisinin ilgisi, bilgisi ve gayretine bırakılamayacak önemde bir konu bu. Onlar, dost ahbap ilişkileriyle, iyi niyetlerle yola çıksalar da gün gelir duyduklarımıza yazıklanıp üzülürüz.
Kitapları bir yana koyalım şimdilik; onlar ya kütüphane raflarında ya da sahaf mezatlarında ilgilisine, alıcısına bir şekilde ulaşmakta. Asıl can sıkan, yazarın geride bıraktığı belgelerle eşyanın korunup saklanması, gerektiğinde sergilenmesi sorunu.
Yazılı, basılı ve görsel belgelerin, resmi evrakın, kaleminden gözlüğüne, daktilosundan ağızlığına, saatinden yüzüğüne bir yazarın akla gelebilecek her tür eşyası nereye gitmekte, ne olmakta? Ya sevenlerine, dostlarına hatıra olarak dağılmakta, eşsiz bir şeyse müzayedeye çıkmakta ya da edebiyatsever bir koleksiyoncunun merakı sayesinde ortalığa düşmekten, kaybolup gitmekten kurtulmakta.
Böyle mi olmalı? Şansına, sevenlerinin varlığına mı bırakılmalı? Burada başka bir akıl, sağlıklı bir yöntem lazım değil mi?
Türkiye gibi kültür kurumları az gelişmiş bir ülkede, en azından şimdilik, tutulacak en akılcı yol kitaplara, belgelere, eşyaya paha biçilmesi, yani hiç değilse ticari kuralların işlemesidir. Çünkü maalesef akçesel bir karşılığı olmadıkça korunması da güçleşiyor kültürel varlıkların.
Peki, gerçekte bu varlıkları koruması gereken, hayatta olmayan bir yazara sahip çıkması beklenen kurumlar hangileri? Kültür ve Turizm Bakanlığı?’na bağlı kurumlar, belediyeler, üniversiteler, dernekler, vakıflar… Ama işte sorunun bam teli de burada: Bu kurumların kararlarını, girişimlerini, işleyişlerini belirleyen etmenler neler? Bu etmenler kültürel, sanatsal yöntemlere, nesnel kıstaslara ne kadar uygun?
Baktığımızda ya hemşerilik duyguları, ya dost ahbap ilişkileri ön planda, ama işin başında belediyeler ve devlet varsa büyük ölçüde siyasi dayanışmalar. Kimi zaman alttan alta işleyen, kimi zaman göstere göstere alınan siyasi kararlar bin bir türlü Kültürel Vandallıkları beraberinde getiriyor. Siyasetin her alanda tek belirleyen olduğu bir ülkede kültür de sanat da siyasi gerilimlerin her türlüsünden nasibini alır, diyeceksiniz. Öyle...
Demek ki, Aşiyan Müzesi, Galata Mevlevihanesi Müzesi, Sait Faik Müzesi, Hüseyin Rahmi Gürpınar Müze Evi, Orhan Kemal Müzesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın son yıllarda açtığı Ahmet Hamdi Tanpınar, Karacaoğlan, Ahmed Arif, Erzurumlu Emrah, Mehmet Akif Ersoy, Evliya Çelebi müze kütüphaneleri gibi kurumların standartları yükseltilmeli. Öte yandan Türkiye Yazarlar Sendikası Edebiyat Müzesi ve Yazın Belgeliği gibi sivil, özel, bağımsız, özerk kültürel ve sanatsal kurumların oluşmasına imkân tanınmalı, hatta sayılarının artması için özendirilmeli.
Nihayetinde devlet, buyrukçu yaklaşımlardan kurtulmalı, sivil kurumlar da salt hükümetlerden medet ummadan ayakta kalmanın yollarını aramalı. Ne de olsa bazı hastalıklarla bir şekilde yaşanır ama bazı ilaçlar öldürücüdür.