İki Doktor Bir Yolculuk

Bu gerçek bir hikâyedir; iki farklı kaynaktan –1959 ile 1967 yılları arasında tuttuğum günlük tıbbi kayıtlar ve hatıralarım– yararlanılarak elli yıl sonra yazıya dökülmüş, olabildiğince gerçek bir hikâye.

Söz konusu “Yolculuk”, yirmi köyden oluşan topluluğun tıbbi gereksinimlerini ve taleplerini karşılamak için bu kadim mesleği kendi anlayışları doğrultusunda icra ederken dost olan, farklı kültürlerden, farklı eğitim düzeylerindeki iki kişinin yolculuğudur.

Bu hikâye son tahlilde köy hayatının, mesleki başarıların, konulan hedeflere ulaşmanın verdiği tatminin, takım çalışmasının, dostluğun; gelgelelim aynı zamanda da, dünyanın başka bir bölgesinde olsaydık, daha iyi sonuçlar alabileceğimizi bilmenin verdiği mesleki huzursuzluğun da bir muhasebesidir.

Çıkış noktası ise tuttuğum kayıtlardır.

Okuyacaklarınız aynı zamanda, bu ortak misyon üzerine kurulmuş, karşılıklı saygıya dayanan, her birimizin diğerinin kültürüne, bilgisine ve yeteneklerine açık olduğu, aynı zamanda kendi sınırlarını bildiği bir ilişki üzerinedir.

Her hastanın kendine özel sağlık sorunlarını çözmeye yardımcı olma konusunda, kişisel dostluk ve ortak ilgi esas alınmıştır.

Tanım olarak bizler, aslında sadece birinci basamak tedavi hekimliği yapsak da çok geniş bir yelpazedeki halk sağlığı sorunlarına da çare bulmaya çalışıyorduk. Görmezden gelemeyeceğiniz halk sağlığı sorunları baş gösterince insanın içi kan ağlıyor. Birçok hastalık halk sağlığı programları ve sağlık eğitimi sayesinde önlenebilir. Bu nedenle, ilerleyen sayfalarda klinik çalışanlarının bu tür koruyucu programları düzenleme ve uygulama konusunda ne kadar büyük bir çaba harcadığını göreceksiniz.

Kliniğimize hoş geldiniz!

Doktor Warren Winkler
Tohtur Salih Tokgöz

Kayıtlar

Kitap “Kayıt” sistemine dayanmaktadır. Bu belgenin oluşturulma nedeni, köy kültürüyle ilk kez karşılaşan biri olarak zihnimin, hiç durmaksızın, şaşırtıcı, hatta şok edici, ancak her zaman ilginç olan kişisel ve mesleki insan hikâyelerine maruz kalmasıdır. İçimde, bu deneyimleri kaydetme, başkalarıyla paylaşma ve ileride, kendi tıbbi ve insani deneyimlerimin bir parçası olarak hatırlama isteği doğdu.

“Kayıtlar” hemen muayene sırasında ya da en geç aynı günün akşamında, muayeneler bittikten hemen sonra tutulduğundan, olabildiğince doğrudur.

Kayıt girişleri tamamen rastgele olmakla birlikte, ilk yıllarda not edilen olaylar ileride “sıradan”laştığından ya da “zaten kaydedilmiş” olarak kabul edildiğinden, sonraki yıllarda üzerlerinden şöyle bir geçilmiştir. Bununla birlikte, bana göre, her hikâyede bir “yenilik” ya da “özel” veya “farklı” bir şeyler vardı.

Diyalog

Bu belgenin amacı, elli yıl önce, bir hekim ve sağlık çalışanı olarak karşılaştığımız zorlukları sizlerle paylaşmaktır. Tıbbi bir belgeden çok kişisel bir anlatı olarak kaleme alındığından, tıbbi gözlemlerimiz kadar, duygusal ve kişisel tepkilerimizi de içermektedir.

Belli bir zaman dilimi çerçevesinde çalıştığımızdan, günde sadece otuz hasta kabul ediyorduk. Kliniğe gelebilmek için kullandıkları ulaşım yöntemlerinin ilkelliğini dikkate aldığımızda, bu olağanüstü çabalarını takdirle karşıladığımızdan, her hastaya yeterli zamanı ayırabilmek için en adil yolun bu olduğunu düşünüyorduk. Yürüyerek ya da ailesi ve komşuları tarafından sedye üzerinde taşınarak getirilen hastaların yanı sıra, ulaşımda eşekler, atlar, yük arabaları, at arabaları, kızaklar, kamyonlar ve eski bir otobüsten de yararlanılıyordu.

Ayrıca, otuz hastanın muayenesi bittikten sonra, zaman kalırsa yatalak ve ağır hastaları görmek için köy ziyaretleri yapıyorduk. Kapıda hastaları ayırma işlemini yapan Tohtur Salih acı çekenleri ve ağır hastaları bulma konusunda oldukça başarılıydı ve bu hastalara hemen gerekli tedavi uygulanıyordu.

Bize katılarak, siz de bu sorunları yaşayacak ve duygusal bir katılım ve empati temelinde kendi kişisel çıkarımlarınıza ulaşacaksınız.

Batı dünyasından en önemli farkımız, yalıtılmış bir şekilde çalışmamız ve üçüncü basamak tedavi hizmeti veren büyük hastanelere, özel laboratuarlara ulaşma ve uzmanlara danışma şansımızın olmamasıydı. Hedefimiz, her hastaya uygun bir tıbbi yardım sunmak, onları cesaretlendirmek ve çeşitli tavsiyelerde bulunmaktı.

Hastalarımıza ve kendimize karşı dürüst olmaya çalıştık, mümkün olanın ötesinde hiçbir şey vaat etmedik. Bunlar bu mesleğin, bizim de uygulamaya çalıştığımız en derin sorumlulukları arasındadır.

İster sağlık alanında uzmanlaşmak isteyen biri olun, isterse de hasta olarak bir sağlık ekibinin hizmetlerinden yararlanmış veya sağlık çalışanları ile birlikte bir çocuğun, yaşlı bir akrabanın ya da arkadaşın bakımına katkıda bulunmuş biri... Sağlık konusunda daha fazla bilgi sahibi olmak da istiyor olabilirsiniz tabii. Biz deneyimlerimizi sizlerle paylaşmak için buradayız.

Yer yer Tohtur Salih’in olaylara verdiği tepkileri de yazdım. Bunlar, çok sayıda ortak deneyime ve Tohtur Salih’in aile üyeleriyle yapılmış yakın tarihli görüşmelere dayanmaktadır.