Yaşadığım Günler

Yaşamım boyunca, aile hayatımdan iş ve politika hayatıma kadar her olay, beni, Doğulu ve Batılı kavramları üzerinde düşünmeye yöneltmiştir.

Yüksek öğrenimimi Batı’da yaptım. 1925 başında memlekete döner dönmez, Atatürk’ün çağdaş bir toplum çağdaş bir devlet hayatı yaratma atılımlarının içinde buldum kendimi. Görevler aldım. İşler içinde, köylüsünden işçisine, en küçük teknisyeninden en üst bürokratına, politikacısına, devlet adamı na kadar, her düzeydeki insanımızı ve onların topluluklarını tanıdım. En üstün nitelikler yanında en akla gelmez ilkellikler, çalışkanlıklar ve tembellikler, gönül verişler ve en küçük sevgiyi kıskanmalar, zamanla değişen psikolojiler ve davranışlar, hep iç içe, yan yana yaşamımı dolduruyordu; ve bende, bu çelişkilerin sırrını yakalama, nedenlerini anlama tutkusunu yaratı yordu.

Tanzimat’tan beri Batılılara benzemeye özeniriz. Yüzyılın ilk çeyreğinden sonra büsbütün görkemli hale gelen Batı tekni ği, Batı ilmi, Batı yaşamı karşısında, “Doğuluları Batı uygarlığı na ulaşmakta engelleyen ne var?” diye düşünüp dururuz. Ben de çok düşünmüşümdür. ‹şlerim ve yaşamım, bir gözlemci olarak, insanları ve toplumları yakından izlememe, onlardaki Doğulu taraşarı bulup çıkarmamam, Batı dediğimiz çağdaş yaşama erişmekteki güçlüklerimizi anlamama büyük ölçüde yardım ediyordu. Buna, ülkemin ve dünyanın çok hareketli bir döneminde uzun bir yaşama erişmenin talihini de eklemek gerekir. Bugün 85 yaşındayım ve ilk gençlik yıllarından beri hayatın içinde, olup bitenlerin bilincindeyim. Bir özelliğim de not tutmasını bilmekti. Her olay karşısında düşüncelerimi, duygularımı, kısacık da olsa notlar haline getirdim; ve günün birinde, baktım ki, yaşamı kapsayan her konuda yığınla düşünce ve duygu biriktirmişim.