Orhan Pamuk’un Edebi Dünyası

Yaratıcı Yazar: O Öteki Kişi

MURAT GÜLSOY

Bizde romanın zayıflıklarının nedenlerini tartıştığı makalesinde Tanpınar şöyle der: “Müslüman Şark, psikolojik tecessüsü pek az tanımıştır. Bazı umumi fikirlerin dışında insan ve insan ruhu onu pek az meşgul etmiştir. Kendisini metodik şekilde derinleştirmeye çalışanlar bulunsa bile, bu bir kültür için umumi bir terbiye mahiyetini alacak şekle girmemiştir. [...] Introspection, bu içe doğru çevrilmiş araştırıcı göz, günah çıkartma kürsülerinin dibinde gelişmiştir.”1 Bu saptamanın ne ölçüde gerçeği yansıttığı ya da geçerliliğini halen koruyup korumadığı ilginç bir araştırma konusu olabilir. Ancak söz konusu yazar Orhan Pamuk olunca, içebakışın etkili bir yaratıcı güç sağladığını söylemek çok da zor olmasa gerek. Pamuk başından beri, kendi yaratma süreçleri üzerine de düşünmüş ve düşündüklerini yazıya aktarmış bir yazardır. Tanpınar’ın sözünü ettiği içe doğru çevrilmiş araştırıcı gözü her an kendini didiklemekte ve bir öz-analizin yolunu açmaktadır.

Freud’un “Yaratıcı Yazarlar ve Gündüzdüşleri” adlı makalesi2 şu sorularla başlar: Yazarların bunca hikâye yaratırken kullandıkları kaynak nedir, bunca hikâyeyi nereden bulurlar, daha önce varlığından bile haberdar olmadığımız duyguların canlı izlenimlerini yaratmak için nasıl bir yöntem kullanırlar? Freud, kendine özgü bir dünya kuran ya da en azından çevresindeki dünyaya ait şeyleri, kendini mutlu edecek biçimde yeniden düzenleyen çocukların, oyun oynarken yaratıcı yazarlar gibi davrandıklarını iddia eder.