Müzikli Geziler

Graz, Avusturya ve Orta Avrupa’nın en iyi biçimde korunan ve kullanılan barok kentlerinden biri. Eskiden surlarla çevrili olan asıl kentin en yeni yapısı 1900’lerde inşa edilmiş olan Grazer Congress binası. Kentin barok mimarisine tümüyle uyan bu saray yavrusu yapı, birkaç yıl önce baştan ayağa onarımdan geçmiş. Biri büyük, ikisi daha ufak konser salonlarının yanında, her türlü seslendirme, kayıt yapma, ışıklandırma gibi en son teknik olanaklarla donatılmış bir de büyük stüdyosu bulunan Grazer Congress binası, ilk kez bu yıl IGNM Uluslararası Müzik Günleri’ne kapısını açarak Graz Sonbaharı’na (Steirische Herbst) katkıda bulundu.

Internationale Geselschaft für Neue Musik (IGNM) (International Society for New Music [ISCM], Societé Internationale pour la Musique Contemporaine [SIMC]), Uluslararası Çağdaş Müzik Derneği. Kuruluşu 1922, Salzburg. Kurucuları Rudolph Réti ve Egon Wellesz. Üyeleri ve onur üyeleri arasında Igor Stravinsky, Richard Strauss, Arnold Schönberg, Karol Szymanowski, Ralph Vaughan-Williams, Jean Sibelius, Hermann Scherchen, Paul Sacher, Albert Roussel, Maurice Ravel, Darius Milhaud, Béla Bartók, Ferruccio Busoni, A. Casella, Aaron Copland, Luigi Dallapiccola, Honegger, Kodaly, de Falla, Hindemith, Witold Lutoslawski, Nadia Boulanger, Yehudi Menuhin, Jean Martinon, Rafael Kubelik, Roger Sessions, Malipiero gibi 20. yüzyılın kalburüstü besteci, yorumcu ve orkestra yönetmenleri bulunan bu derneğin kuruluş ve işleyiş amacı, tüzüğünün 5. maddesinde şöyle açıklanmakta: “Bu derneğin tek amacı ırk, din, milliyet, politik görüş ve estetik anlayış ayırımı gözetmeksizin çağdaş müziğin geliştirilmesi ve yayılmasıdır.”

Türkiye 1948 ile 1958 yılları arasında o sıralarda Ankara Devlet Konservatuvarı Yaylı Çalgılar Bölümü Başkanı olan keman profesörü Liko Amar’ın önayak olmasıyla derneğin üyeleri arasında görünüyor. 1958’den sonra, tırnak içinde inaktiv damgası yediğinden, dernekten çıkarılmış. Türk bestecileri, yorumcuları ve orkestra şefleri, amacı çağdaş müziği geliştirme ve yaymak olan bu derneğin yararına inanmamış olsalar gerek ki Liko Amar’ın Türkiye’den ayrıldığı tarihten itibaren aidat ödemekten vazgeçmişler.

1982 Uluslararası Graz Dünya Müzik Günleri sırasında bir hafta boyunca sabah saat 10 ile 12, öğleden sonra 16 ile 22 arasında devam eden konserlerin tümünü izlemek, çoğu zaman olanaksızdı. Fakat daha “hafta” başlamadan, yıldızların kimler olacağı aşağı yukarı belli oldu. En önemli olay Amerikan asıllı, Meksika vatandaşı Conlon Nancarrow’un, İspanya İç Savaşı ’ndan bu yana ilk kez Avrupa’ya adım atmış olması ve 70 yaşına bastığı yıl adının ilk kez dünya müzik çevrelerine, o çevrelerin çok yakından tanıdığı György Ligeti tarafından duyurulması olmuştu.

Conlon Nancarrow, 1912’de Arkansas eyaletinde dünyaya gelmiş. Besteci olarak bilinen yollardan geçmemiş hiç, kendi kendine yetişmiş denebilir. Hatta ona “bestecilerin bestecisi” diyorlar. 1933’te Boston’da bir ara Walter Piston ve Roger Sessions ile çalışmış, aynı zamanda da Amerikan Komünist Partisi’ne kaydını yaptırmıştı. 1937’de genç ve kabına sığmayan bu adam Lincoln Alayı’na gönüllü yazılarak İspanya İç Savaşı’na katıldı. İnançları doğrultusunda Franco’ya karşı çarpışan Nancarrow, ülkesine döndüğünde Amerika Birleşik Devletleri’nin kendisiyle hiç de iftihar etmediğini hayretle gördü. Pasaportu elinden alındı. Kendi ülkesinde ikinci sınıf bir vatandaş olmaktansa, onu pasaportsuz kabul edebilecek olan Meksika’da yaşamayı yeğledi.