Henry James ve Roman Sanatı

Henry James gerek İngiltere’de, gerekse Amerika’da roman sanatının hem uygulama hem de eleştiri yönünden üstün bir düzeye ulaşmasında büyük payı olan bir yazardır. Onun roman anlayışında Fransız ve Rus yazarlarının, özellikle Balzac, Flaubert ve Turgenyev’in etkisi çoktur. Bu yazarların konularını işlemekte gösterdikleri özen, sanata verdikleri önem, James’in Amerika’da ya da İngiltere’de görmediği ama eksikliğini derinden duyduğu bir tutumdu. Bu yüzden, yukarıda kısaca belirtildiği gibi, Fransızların romanı önemli bir sanat dalı sayan görüşlerini daha ilk baştan benimsedi, kullandıkları yöntemleri büyük bir dikkatle inceledi.

Her romancının kendi amaçlarına ve kendi yaşam görüşüne en uygun düşen roman biçimini bulması gerektiğine inanan James, tüm yazarlık yılları boyunca, ele aldığı her konunun özelliklerini inceden inceye düşünmüş, bu özelliklere en uygun düşecek yöntemlerin neler olması gerektiğini titizlikle araştırmıştır. Geride bıraktığı not defterleri ile romanlarının New York baskısına yazdığı önsözler bu durumun açık kanıtlarıdır. Not defterlerinde de, önsözlerinde de James öykü ve romanlarının konularıyla değil, hep bunları hangi yöntemle nasıl anlatacağı sorunuyla ilgilidir. Bu bakımdan, özellikle önsözleri, yazarın kendi yeteneklerine, kişiliğine, yaşam görüşüne uygun bir roman biçimini ayrıntılarıyla ortaya koyan belgelerdir. Roman kuramı alanında çok önemli bir yerleri vardır.

• Hilal Demir

  15.03.2018

  Aytür'ün çalışması İngiliz roman geleneğine kısa bir göz attıktan sonra anlatıcı ve bakış açısı ile ilgili literatür hakkında bilgi veriyor. Henry James, kurmaca metinde bakış açısından bahseden ilk edebiyatçı. Hem bir roman yazarı hem de bir edebiyat eleştirmeni. Aytür, James'in romanlarını anlatıcı açısından tahlil ediyor. Bu sırada anlatıcı ve bakış açısı teorilerini de uygulamalı olarak görüyoruz.